فصل ۱ نیاز به برنامه‌ریزی درسی | یاسمن مزمونی

۱-سه تعریف از برنامه ریزی درسی:

-برنامه ریزی درسی به عنوان فرایند عبارت است از: به مجموعه فعالیتهایی اطلاق می شود که معطوف به تولید تدابیری برای تنظیم تعاملات شرکای فرایند یاددهی یادگیری در موقعیت تربیتی است.( موسی پور1391) 

- برنامه ریزی درسی عبارت از پیشبینی و تهیه مجموعه فرصتهای یادگیری برای جمعیتی مشخص به منظور نیل به آرمانها و هدف های آموزش و پرورش است که معمولاً در مدرسه انجام میگیرد.(ایمانی، پارسی،1386).

-وکیلیان معتقد است که برنامه ریزی درسی به طراحی عناصر و عوامل مختلف یادگیری مربوط می شود و فرایند یادگیری تابع عوامل گوناگونی است که هر یک از آنها در جریان و چگونگی یادگیری تأثیر دارد (وکیلیان،1386 :28).

- محل اندیشه‌ورزی که در آن افراد برای تعریف خود و جهان کوشش می‌کنند». این کوشش که پاینار به آن اشاره دارد مربوط به شرح حال خود و نهادهاست که بسیار پیچیده می‌باشد و نیز نسلهای جدید که با جهانی متغیر مواجه‌اند که معمولاً به سختی توسط پیشینیان‌شان قابل تصور بوده‌است.(مقاله سال۲۰۰۷،ویلیام پاینار)

۲-عناصر چرخه برنامه ریزی همراه با توضیح:

مهم ترین عناصر برنامه درسی عبارتند از : هدف-محتوا-روش -ارزشیابی

هدف: هدف جهت دهنده به نظام آموزشی است.هدف سنگ زیربنای آموزشی است.یکی از حیاتی ترین عناصر در فرایند برنامه ریزی درسی، تعیین هدف یا اهداف می باشد.اهداف، عناصر اصلی برنامه ریزی درسی بوده و برنامه ها برای دستیابی به آن، طراحی و سپس اجرا می‌شوند. تمام کارها و وظایف اعم از نیازسنجی، تعیین محتوا، روش تدریس، اجرا و ارزشیابی به منظور دستیابی به اهداف شکل میگیرند و عملی می‌شوند.

محتوا: ملکی در تعریف محتوای برنامه درسی بیان میکند: مجموعه مفاهیم، مهارت ها و گرایش هایی که برنامه ریزان را انتخاب و سازماندهی می کنند و تعامل یاددهی-یادگیری معلم و شاگرد را تولید میکند. محتوا هر قدر هم مناسب و مهم باشد بدون آموزش در وجود یادگیرنده به رفتار تبدیل نمی شود

روش:

روش های تدریس از عناصر اصلی برنامه درسی است. و در فرایند آموزش و یادگیری نقش بارزی را ایفا میکند. تحقق هدف های آموزشی از طریق کاربرد روش ها و فنون تدریس امکان می یابد.

ارزشیابی: ارزشیابی فرایندی است که به منظور تصمیم گیری درباره اینکه فعالیت های آموزشی معلم و کوشش های یادگیری دانش اموزان به نتایج مطلوب انجامیده است، صورت می‌گیرد.

منبع:( کتاب مقدمات برنامه ریزی درسی دکتر حسن ملکی)

۳-علت نیاز به برنامه ریزی درسی:

برنامه ریزی درسی واقع گرایانه وعملی مستم مشارکت کلیه نیروهای اثرگذار و درگیر در مراحل گوناگون تصمیم گیری است که در میان آنها، معلمان از اهمیت و جایگاهی ویژه برخوردارند. معلمان به سبب آشنایی با مسائل و نیازهای دانش آموزان و مدرسه و تجربیات ارزشمندی که در سایه تعامل با یادگیرندگان به دست می آورند، مهم ترین عنصر در موفقیت برنامه ریزی درسی هستند و در صورتی که در زمینه جایگاه، نقش و زمینه سازی مشارکت آنها در تصمیم گیریهای مرتبط با برنامه درسی تاملی عمیق و جامع الاطراف صورت پذیرد، اثربخشی برنامه های درسی بهبود چشمگیر خواهد یافت در حوزه‎های مختلف مربوط به آموزش، برنامه‎ریزی درسی با در برداشتن مفهوم تفکر و محاسبه و پیش‎بینی قبل از عمل، رکنی اساسی و مهم به شمار می‎آید .وچنانچه این مرحله در هر اقدام آموزشی به خوبی تدوین گردد، می‎توان به آینده فعالیتهای آموزشی امیدوار بود.(محسن قنبری،بهمن۱۳۹۱)

۴-برنامه ریزی درسی چه کمکی به معلم می کند:

در برنامه ریزی درسی مدرسه محور معلمان به طور فعال در کارهای گروهی شرکت می جویند وعلاقه وانگیزه ورضایت شغلی آنان بیشتر می شود.دانش آموزان احساس می کنند آنچه یاد می گیرند با نیازهایشان سازگار است ودیدگاهشان بخش مهمی از برنامه آموزشی مدرسه را تشکیل می دهد.برنامه درسی انعطاف پذیر است و عنوان های متناسب با نیازهای جدید به سادگی در آن گنجانده می شود .همچنین از شرکت پدران ومادران در برنامه درسی استقبال می شود وآنان تشویق می شوند وتجربیات ونظریات واولویت های آموزشی مورد نظر خود را بیان دارند.( جوادیان, 1382)

یاسمن مزمونی