فصل ۱ نیاز به برنامه ریزی‌درسی | زهرا دبیرزاده

 1. حداقل سه تعریف از برنامه ریزی درسی از سه منبع مختلف با ذکر منبع نوشته ، سپس تعریف شخصی خود را ارائه دهید .

_ برنامه ریزی درسی شامل سازماندهی یک سلسله فعالیت های یاددهی و یادگیری است به منظور ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده و ارزشیابی میزان تحقق این تغییرات است . (یار محمدیان،محمد حسین و همکاران . ۱۳۸۹ . مدیریت و برنامه ریزی آموزشی . چ ۱ . ناشر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان) 

_ برنامه ریزی درسی طرح و نقشه ای است از آنچه باید تحت نظر مرکز آموزشی یاد گرفته شود. این طرح ، اهداف ، محتوا ، روش های یادگیری توسط معلم ، فعالیت ها و تجربیات یادگیری فراگیران ، وسایل و مواد آموزشی ، شرایط و امکانات را در بر میگیرد . (میرزابیگی ، علی ۱۳۸۰ . برنامه ریزی درسی و طرح درس در آموزش رسمی و تربیت نیروی انسانی . ناشر سیطرون)

_ طرح ، اجرا و ارزشیابی فعالیت های یاددهی_یادگیری به منظور ایجاد تغییرات اساسی در یادگیرنده را برنامه ریزی درسی گویند. برنامه ریزی درسی یکی از مهم ترین شاخه های مطالعات برنامه درسی است که به تدوین ، اجرا و ارزشیابی برنامه درسی می پردازد . (جعفری ثانی،علی ۱۳۸۴ . برنامه ریزی درسی و آموزشی. چ ۲۲ . ناشر آگه)

*** برنامه ریزی درسی شامل یک سری فعالیت های منظم و پیش بینی شده و فعالیتی است در جهت فرآیند یاددهی و یادگیری و می توان گفت نتیجه ی آن برنامه درسی است ، همچنین شامل فرایند هایی ست که دانش آموزان برای رسیدن به اهداف معین شده باید انجام دهند تا به شرایط مطلوب برسند . **

2. با کمک سایر منابع علت نیاز به برنامه ریزی درسی را بطور مختصر بیان نمایید .

عمل بدون برنامه ریزی دلیل هر شکستی است . برنامه ریزی برای آینده یکی از لازمه های موفقیت فردی است . اینکه دانش آموزان می بایست برای تطبیق یافتن با نیاز های جامعه ای که به سرعت تغییر می کند آماده باشند ، معلمان باید به آنچه که به دانش آموزان یاد می دهند بررسی های لازم را انجام دهند . این حقیقت که میزان وسیعی از اهداف ، در مدرسه جستجو می شوند ، نیاز به برنامه ریزی را مورد تاکید قرار می دهد و نبود آن باعث ایجاد مشکل در دستیابی به اهداف مورد نظر می شود .

برنامه ریزی متضمن تعیین هدف ها و مقاصد سازمان و تهیه نقشه و برنامه کار است . برنامه ها نشان می دهند که هدف ها چگونه باید تحقق یابند . ( استیفن پی . رابینز ۱۳۹۸ . مترجمان دکتر علی پارسائیان و محمد اعرابی . چ ۳۰ . ناشر دفتر پژوهش های فرهنگی)

3. عناصر چرخه برنامه ریزی را نام برده و هرکدام را به طور خلاصه توضیح دهید .

جدید ترین دسته بندی مطرح در زمینه عناصر برنامه درسی از " اکر " است که شامل ۱۰ عنصر : اهداف ، محتوا ، روش ها ، ارزشیابی ، منطق ، فعالیت های یادگیری ، مواد و منابع ، زمان ، فضا و گروه بندی است .

_ اهداف : هدف جهت دهنده به نظام آموزشی است . هدف سنگ زیربنای آموزشی است . اهداف ، عناصر اصلی برنامه ریزی بوده و برنامه ها برای دستیابی به آن طراحی و سپس اجرا می شوند . هدفها درواقع قصد نهایی تعلیم و تربیت بوده و یا نتایجی را مشخص می سازند که انتظار می رود پس از اجرای یک برنامه درسی ، بتوان در رفتار یادگیرنده مشاهده نمود . (کیامنش ، علیرضا ، ۱۳۸۸ . ارزشیابی آموزشی . ناشر مرکز نشر دانشگاهی) 

_ محتوا : محتوا ، دانش (حقایق ، تبیین ها ، اصول ، تعاریف) ، مهارت ها و فرآیند ها (کنجکاوی ، مشاهده ، ایجاد ارتباط و .) و ارزشها (اعتقاد به خوب و بد ، صحیح و غلط و علاقه به علم و .) است . در واقع منظور از محتوای یک ماده درسی عبارت است از دانش سازمان یافته و اندوخته شده، اصطلاحات ، اطلاعات ، واقعیت ، تعمیم ها و پدیده های مربوط به همان ماده درسی است . (قورچیان ، نادر علی ۱۳۸۴. طراحی و مهندسی برنامه درسی در هزاره سوم. تهران : نشر فراشناختی اندیشه)

_ روش ها : روشها از عناصر اصلی برنامه ریزی است و نقش مهمی دارد . تحقق هدف های آموزشی از طریق کاربرد روشها و فنون تدریس امکان می یابد . در روش مواردی چون نحوه ارائه دانش ، نحوه استفاده از امکانات ، چگونگی ارتباط یادگیرندگان با یکدیگر ، با محیط و با وسایل آموزشی مورد توجه قرار می گیرد . (میرزابیگی ، علی ۱۳۸۸ . برنامه ریزی درسی و طرح درس . چ ۳ . ناشر سیطرون)

_ ارزشیابی : ارزشیابی فرایندی است که به منظور تصمیم گیری درباره اینکه فعالیت های آموزشی معلم و کوشش های یادگیری دانش آموزان به نتایج مطلوب انجامیده است ، صورت میگیرد. ارزشیابی در مطالعات برنامه درسی شامل ارزشیابی پیشرفت تحصیلی می باشد. (اسکایرو ۲۰۰۸ . به نقل از مظاهری ، حسن ۱۳۷۳ . شناخت اصول و معیار های برنامه ریزی درسی . مجله رشد معلم . اردیبهشت ماه. شماره ۱۰۱ . ص ۷۰_۷۳)

4. بنویسید برنامه ریزی چه کمکی به معلم می کند .

برنامه ریزی به کار معلمان جهت دهی می دهد ، سبب ایجاد هماهنگی و همکاری بیشتر بین واحد ها ، سبب شفاف سازی فعالیت ها برای تسهیل و تسریع در دستیابی به اهداف مورد نظر می شود .

برنامه ریزی به فعالیت های معلم نظم می دهد و از ایجاد آشفتگی در فعالیت ها جلوگیری می کند . سبب می شود تا معلم اشتباهات کمتری را مرتکب شود ، چراکه فکر کردن به اینکه چه کارهایی انتخاب و چگونه انجام دهد ، باعث می شود تا فعالیت های خود را با دقت انتخاب و برنامه ریزی نماید .

دقت در انتخاب باعث می شود اشتباهات کاهش یافته و احتمال رسیدن به اهداف و موفقیت افزایش یابد و البته در هزینه و انرژی و زمان معلم صرفه جویی می شود .

زهرا دبیرزاده