فصل ۱ نیاز به برنامه‌ریزی درسی | فرشته خادمی

1_

تعریف برنامه ریزی درسی:برنامه ریزی درسی شامل سازماندهی یک سلسله فعالیت های یاددهی ویادگیری به منظور ایجاد تغییرات مطلوب د ررفتار یادگیرنده ها و ارزشیابی میزان تحقق این تغییرات است(یارمحمدیان۱۳۸۹).

برنامه ریزی درسی ا زلحاظ مفهومی اشاره به یک فرایند دارد که  حاصل یا نتیجه ی آن برنامه ی درسی است.واژه ی برنامه درسی به معنای میدان مسابقه و یا فاصله و مقدار راهی است که افراد باید طی کنند تا به هدف  مورد نظر دست یابند(فتحی واجارگاه ۱۳۸۹).

طراحی و اجرا و ارزشیابی فعالیت های یاددهی و یادگیری به منظور ایجاد تغییرات(حسین جعفری ثانی)

2_

هدف

هدف جهت دهنده به نظام آموزشی است.هدف سنگ زیربنای آموزشی است.یکی از حیاتی ترین عناصر در فرایندبرنامه ریزی درسی، تعیین هدف یا اهداف می باشد.اهداف، عناصر اصلی برنامه ریزی درسی بوده و برنامه ها برای دستیابی به ان، طرحی و سپس اجرا می‌شوند. تمام کارها و وظایف اعم از نیازسنجی، تعیین محتوا، روش تدریس، اجرا و ارزشیابی به منظور دستیابی به اهداف شکل میگیرند و عملی می‌شوند. هدف ها در واقع قصد نهایی تعلیم و تربیت بوده و یا نتایجی را مشخص می سازند که انتظار می رود، پس از اجرای یک برنامه درسی ، بتوان در رفتار یادگیرنده مشاهده نمود.(کیامنش، ۱۵:۱۳۸۸). هدف در فرایند آموزشی چیزی جز حد یادگیری نیست می­باشد.(ملکی، ۱۳۸۶). در واقع یک برنامه درسی که به قصد ایجاد تغییرات در رفتار یادگیرنده اجرا می‌شود، این تغییرات را همان اهداف برنامه می نامند.مثلا هدف اصلی در آموزش ریاضی که باید در برنامه های درسی ریاضی لحاظ شود، ایجاد و توسعه قدرت درک و فهم، استدلال، حل مساله، و تلفیق مقوله های مختلف ریاضی و ارتباط انها با سایر مقولات است.(ابراهیم کافوری و دیگران، ۵۲:۱۳۹۴)

محتوا

محتوا، دانش( حقایق، تبیین ها، اصول، تعاریف) مهارت ها و فرایند ها ( کنجکاوی، مشاهده، تفسیر یافته ها، طراحی تحقیق، اجرای ازمایش، ایجاد ارتباط و) و ارزش ها (اعتقاد، به خوب و بد، صحیح و غلط و علاقه به علم و ) است. (هیمان به نقل از لوی ترجمه مشایخ، ۱۳۸۶). درواقع منظور از محتوای یک ماده درسی عبارت است از دانش­سازمان­یافته و اندوخته­شده، اصطلاحات ، اطلاعات، واقعیت، قوانین، اصول، روشها، مفاهیم، تعمیم ها، پدیده ها مسایل مربوط به همان ماده درسی است.(قورچیان، ۱۳۷۴)

ملکی در تعریف محتوای برنامه درسی بیان میکند: مجموعه مفاهیم، مهارت ها و گرایش هایی که برنامه ریزانآن را انتخاب و سازماندهی میکنند و تعامل یاددهی-یادگیری معلم و شاگرد را تولید میکند.(ملکی، ۱۲۶:۱۳۸۹).

ارزشیابی 

در مطالعات برنامه درسی شامل ارزشیابی برنامه درسی و ارزشیابی یادگیرنده یا همان ارزشیابی پیشرفت تحصیلی می باشد.(اسکایرو، ۲۰۰۸؛ به نقل از مظاهری،۱۳۹۵) ارزشیابی فرایندی است که به منظور تصمیم گیری درباره اینکه فعالیت های آموزشی معلم و کوشش های یادگیری دانش اموزان به نتایج مطلوب انجامیده است، صورت می‌گیرد.

روش های یاددهی یادگیری

روش های تدریس از عناصر اصلی برنامه درسی سات. و در فرایند آموزش و یادگیری نقش بارزی را ایفا میکند. تحقق هدف های آموزشی از طریق کاربرد روش ها و فنون تدریس امکان می یابد. در برنامه درسی سعی بر این است با انتخاب محتوای مناسب ، به ایجاد یادگیری و تغییر رفتار مطلوب پرداخته شود. شیوه ارائه محتوا یا روشی که طی آن سعی میشود، تغییرات مورد نظر در یادگیرنده ایجاد شود.

روش تدریس و یا راهبرد یاددهی یادگیری نامیده می‌شود. در روش های یاددهی یادگیری ، مواردی چون نحوه ارائه دانش، تغییر نگرش و آموزش مهارت های مورد نظر توسط معلم به دانش اموز ، چگونگی ارتباط معلم با یادگیرنده، نحوه استفاده از امکانات و تجهیزات در فرایند آموزش، نحوه و میزان مشارکت یادگیرنده در امر یادگیری ، چگونگی ارتباط یادگیرندگان با یکدیگر، با محیط، مواد و با وسایل و امکانات آموزشی مورد توجه قرار می‌گیرد.(میرزابیگی:۲۱۱:۱۳۸۸).

3_

ما در جامعه ای زندگی میکنیم که در آن پیوسته دانش جدید کشف شده و ثابت میشود دانش قدیم اشتباه بوده است با درک اینکه دانش اموزان میباید برای تطبیق یافتن با نیازهای جامعه ای که به سرعت تغیر میکند آماده باشند معلمان می بایست آنچه را به دانش آموزان ارائه میکنند دوباره ارزیابی نمیایند.این حقیقت که میزان وسیع تری از اهداف در مدارس جستجو میشود نیاز به یک برنامه ریزی دقیق را مورد تاکید قرار میدهد(صفحه ۱۲ و ۱۳)

4_

معلم با مسائلی چون انتخاب، مناسبت، مقایسه و تطابق دروس انتشار یافته با نتایج پروژه های ملی در زمینه برنامه ریزی روبرو است.برخورد معقولانه با مراحل منطقی برنامه ریزی درسی به معلم کمک میکند این نوع مشکلات را بر اساس داوری های محکم و مستدل حل کند.همچنین معلمان را قادر خواهد ساخت که وقتی تصمیم خود را گرفتند این یافته ها را به طرز موثری در برنامه درسی خویش ترکیب نمایند و نیز کمک خواهد کرد که منفرداً یا به همراه همکارانشان بر اساسی درست برنامه ریزی کنند.فعالیتهایی از این قبیل نقشی حیاتی در حرفه ای ساختن حقیقی معلمان بازی میکند.(صفحه ۱۸ و ۱۹ و۲۰)

باتشکر 

فرشته خادمی